Same difference - Les 2 (van 3)

• Mentorles
• Burgerschap
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-4

Introduction

In les 2 van deze lessenreeks gaat het om: begrijpen dat niet iedereen hetzelfde denkt. Dit ‘anders denken’ kan cultuur gebonden zijn, persoonlijk, maar het kan ook te maken hebben met een subcultuur waar je bij hoort of wil horen. Deze lessenreeks sluit aan bij kerndoel 36 en 43.

In les 2 van deze lessenreeks gaat het om: begrijpen dat niet iedereen hetzelfde denkt. Dit ‘anders denken’ kan cultuur gebonden zijn, persoonlijk, maar het kan ook te maken hebben met een subcultuur waar je bij hoort of wil horen. 

Een subcultuur is een cultuur (groep) die verschilt van de dominante cultuur; van de massa. Dit kan op verschillende levels. De meeste subculturen uiten zich door middel van kleding, uiterlijk en muziek. 

Bekijk klassikaal de afbeelding op de slide. Dit is één van de subculturen op dit moment in Japan. Daag de leerlingen uit hun mening te geven over de foto’s.

Reflectievragen:

• Wat vinden jullie hiervan? 
• Waar doet het je aan denken? 
• Zou je zelf zo’n look dragen als het hip werd? 
• Hoe zouden anderen naar jullie look kijken?
  

Op school zijn er ook bepaalde trends waar het grootste deel van de leerlingen zich bij aansluit en andere groepen die dan juíst andere dingen gaan doen. Je kunt subculturen overal vinden; op het gebied van mode, sport, politiek etc.

Soms zijn de regels van bepaalde subculturen moeilijk te ontdekken. Wat kan er wel en wat niet? Dan is het een kwestie van proberen; ineens hoor je erbij, of ineens val je erbuiten.

Verdeel de klas in drie grote groepen. Deze groepen vormen drie nieuwe subculturen. De leerlingen gaan in deze groep vier afspraken maken, die specifiek bij hun nieuwe subcultuur horen. 

Leg uit:

• Bedenk met je groep vier afspraken. Denk aan kleding, bepaalde woorden die je gebruikt, handelingen, gedragingen van jongens en meiden, etc. 
• Iedereen in jullie groep moet in staat zijn mee te doen aan de bedachte cultuur 
• De andere groepen mogen niet weten wat jullie afspreken 
• Verzin eventueel een naam voor je subcultuur 
  

Noteer hier de subculturen

De eerste groep is aan de beurt. De leerlingen spelen een scène, bijvoorbeeld: een pauze op school. Iedereen gedraagt zich zoals afgesproken is binnen de subcultuur. Na 5 tot 7 minuten zegt de docent ‘Stop’. De rest van de klas heeft geobserveerd en probeert de vier elementen van de cultuur te raden. De docent schrijft de juiste antwoorden op het (digi)bord.

Noteer hier de subculturen

Herhaal de vorige stap voor de tweede groep, ook zij spelen met de gehele groep een pauze na.

Bij de laatste groep gaat het net even anders. De groep staat klaar om de pauze na te spelen. Maar twee leerlingen (één uit de eerste groep en één uit de tweede) komen erbij in de nieuwe subcultuur. Samen moeten ze zich proberen te gedragen binnen de subcultuur waar ze nu in zitten, zonder de ‘afspraken’ te kennen. Zo wordt weer een pauze nagespeeld. Na 5 tot 7 minuten zegt de docent ‘Stop’.

De klas raadt nu eerst weer de vier elementen van de subcultuur.

Stel de klas daarna de volgende vragen:  

• Wat gebeurde er met de leerlingen die rondliepen in de subcultuur?
• Hebben ze zich aangepast? 
• Wat heb je gezien?

Vraag de twee leerlingen die NIET uit de subcultuur kwamen:  

• Had je meteen door wat de cultuur was? 
• Heb je je aangepast?
• Hoe was het om de afspraken niet te kennen? 
• Was het moeilijk om te ontdekken hoe je je moest gedragen? 
  

Afsluiting: Sluit de les af met een klassikaal gesprek over culturen en subculturen. Maak duidelijk dat het niet alleen gaat over verschillende culturen, maar ook over bijvoorbeeld onbegrip tussen volwassenen-jongeren of jongens-meiden.  

Het doel is: leerlingen laten inzien dat er verschillende manieren zijn om je te gedragen. Gedragingen zijn vaak cultuur- of subcultuur-gebonden. Het gaat meestal mis wanneer je direct oordeelt en je mening uitspreekt over gedrag dat je niet snapt.

Als je dat stukje van direct oordelen, nu eens zou ombuigen naar het stellen van vragen, dan kun je sneller begrijpen waarom iemand zich op een bepaalde manier gedraagt. Je mening geven kan daarna altijd nog!